29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 2014 tarihli eski düzenlemeyi yürürlükten kaldıran Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği [“Yönetmelik”] “Yeşil Kalkınma Hedefleri” çerçevesinde çeşitli güncellemeleri bünyesinde barındırıyor.
Özellikle tanımlar kısmında dikkati çeken birtakım ekleme ve düzenlemelerin yanı sıra, yetkiye ve halkın sürece katılımına yönelik değişiklikler içeren Yönetmelik ile Çevresel Etki Değerlendirmesi [“ÇED”] Raporu hazırlanması zorunlu olan faaliyetlerin kapsamı da genişletilmiş durumda. Yürürlükten kalkan 2014 tarihli eski yönetmelikte yıllar içerisinde yapılan çok sayıda değişikliğin de yeni Yönetmelik ile bir anlamda temize çekildiğini söylemek mümkün.
ÇED başvuru dosyası ya da proje tanıtım dosyası Yönetmelik tarihi olan 29 Temmuz 2022 itibariyle halihazırda sunulmuş olan projeler bakımından, başvuru tarihinde yürürlükte olan hükümler ile Yönetmelik hükümlerinden lehte olanlar uygulanacak.
ÇED Raporu Hazırlanması Zorunlu Olan Projelerin Kapsamı Genişletildi
Yönetmeliğin, ÇED raporu hazırlanması zorunlu olan projelerin sıralandığı Ek-1 ve çevresel etkileri ön inceleme ve değerlendirmeye tabi projelerin yer aldığı Ek-2 listelerinde yapılan düzenlemelerle ÇED rapor zorunluluğu genişletilmiş ve bazı sektörler eşik değerleri dikkate alınmaksızın bütünsel olarak Ek-1 listesine dahil edilmiştir. Bu kapsamda Ek-1'de yapılan bazı önemli değişiklikler aşağıdaki şekilde listelenebilir:
- Demiryolu hatlarının ve havaalanlarının inşası ile otoyollar ve devlet karayollarının inşası projeleri uzunluğuna/pist uzunluğuna bakılmaksızın kapsama alınmıştır.
- Hidroelektrik enerji santrallerine ilişkin 10 MWm kapasitesi sınırı kaldırılmış ve kapasiteye bakılmaksızın tüm hidroelektrik enerji santrali projeleri listeye alınmıştır.
- Turizm konaklama tesisleri bakımından 500 odalık eşik 250'ye düşürülmüştür.
- Rüzgar enerji santralleri ve jeotermal enerji santralleri türbin sayısı ve ısıl kapasitelerine bakılmaksızın ÇED kapsamına alınmıştır.
- Yıllık olarak 1,5 milyon ton ve üzerinde karbon yakalama ve jeolojik depolanma tesisleri listeye eklenmiştir.
Kapsam dışı değerlendirilen projeler bakımından kapasite artırımı veya alan genişletilmesinin planlanması hallerinde ÇED raporu hazırlanması zorunluğuna ilişkin düzenleme korunurken, bu zorunluluk kanunen muafiyeti bulunan projelerde yapılacak kapasite artırımı veya alan genişletilmesi halleri bakımından da getirilmiştir.
Ek-2 listesinde yer alan faaliyet ve projeler için de Ek-1 listesinde olduğu gibi daha etkin bir çevresel etki incelemesi yapılması amacıyla çevresel ve sosyal eylem planı ile sürdürülebilirlik ve çevre izleme planı hazırlanmasının yanında kümülatif etki değerlendirmesi yapılması zorunlu kılınmıştır. Yine “ÇED Olumlu” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararı bulunan projelerde kapasite artışı veya genişletilmenin planlandığı durumlarda da mevcut çevresel etkiler göz önünde bulundurularak çevresel etkilerin kümülatif olarak değerlendirileceği düzenlenmiştir.
Sürdürülebilirlik planı altında ÇED raporlarında sıfır atık, sera gazı azaltımı, iklim değişikliğine etkiler, çevre izleme, çevresel ve sosyal yönetim gibi çeşitli planlara yer verilmesi gerekli görülmüştür.
Valiliğin Yetkileri İl Müdürlüğüne Devredildi
Eski yönetmelikte ÇED raporu hazırlanması sürecine ilişkin olarak valiliklere tanınmış olan görev ve yetkiler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine devredilmiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararı verme yetkisinin de artık valilikler yerine il müdürlüklerince kullanılabileceği öngörülmüştür.
ÇED Olumlu Kararının Geçerlilik Süresi Kısaltıldı
"ÇED Olumlu" kararı verilen projeler bakımından yatırıma başlama süresi 7 yıldan 5 yıla indirilmiştir. Buna göre, projeye yönelik olarak mücbir sebep bulunmaksızın 5 yıl boyunca yatırıma başlanmaması durumunda, verilen ÇED Olumlu kararı geçersiz sayılacaktır. Öte yandan “ÇED Gereklidir” kararı verilen projeler için başvuru dosyasının Bakanlığa sunulması için öngörülen 1 yıllık süre sınırlaması kaldırılmıştır.
Bunun yanında, ÇED başvuru dosyasında eksiklik tespit edilmesi nedeniyle dosyanın iadesi halinde, dosyanın eksiklikler tamamlanarak yeniden sunulması için 1 aylık süre sınırlaması getirilmiştir. Bu süre içerisinde dosyanın yeniden sunulmaması halinde ise ÇED sürecinin sonlandırılacağı düzenlenmiştir.
Halkın Etkin Katılımı ve Bilgilendirilmesine Yönelik Değişiklikler Yapıldı
Halkın bilgilendirilmesi ve sürece daha etkin katılabilmesine yönelik olarak ÇED başvuru dosya ekinde sunulmak üzere Paydaş Katılım Planı hazırlanması öngörülmüştür. Bu plan ile projeden etkilenebilecek veya projeyi etkileyebilecek ya da proje ile ilgisi olabilecek tüm gerçek ve tüzel kişilerin süreçlere yönelik yeterli bilgi sahibi olması ve görüş ve önerilerinin alınması açısından iletişim ağının genişletilmesi amaçlanmıştır.
Öte yandan Yönetmeliğin Tanımlar maddesinde yer alan “halk” tanımındaki değişiklik dikkati çekmektedir. Eski düzenlemede “ulusal mevzuat çerçevesinde bir veya daha fazla tüzel kişi veya bu kişilerin birlik, organizasyon ve grupları” da halk tanımı içerisinde yer alırken; yeni Yönetmelikte tüzel kişi ve grupları dışlayıcı bir tanım kullanılmıştır. Bu daraltıcı tanımlama, özellikle “halkın bilgilendirilmesi ve sürece katılım toplantısına” katılım ve bu kapsamda görüş, öneri ve itirazda bulunma hakkı bakımından çevre örgütleri başta olmak üzere ulusal ve uluslararası organizasyonları dışarıda bırakmaktadır.
Proje Sahibinin Değişmesine İlişkin Düzenleme Detaylandırıldı
Eski yönetmelik bu durumu, "Proje sahibinin herhangi bir nedenle değişmesi durumunda; projenin yeni sahibi devirle ilgili bilgi ve belgelerin tasdikli suretini, taahhütnamesini ve imza sirkülerini Valiliğe sunmakla yükümlü olup, projenin önceki sahibinin taahhüt ve yükümlülüklerini, devir tarihinden itibaren, başka bir işleme gerek kalmaksızın üstlenmiş sayılır.” şeklinde düzenlemekte idi.
Yeni Yönetmelik ile devirle ilgili ne tür bilgi ve belgelerin sunulması gerektiğine “noter onaylı devir sözleşmesi, tapu senedi, ilgili idaresince onaylı icra/ihale sonuç belgeleri ve benzeri” denilmekle örnekleme suretiyle açıklık getirdi. Benzer şekilde, yeni proje sahibinin vereceği taahhüdün nihai ÇED raporu ve/veya proje tanıtım dosyası ile eklerini kapsayacağı açıkça düzenlendi.
Son olarak, proje sahibinin değişmesi halinde, ilgili il müdürlüğü tarafından proje yerinde inceleme yapılması zorunluluğu getirildi.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
We operate a free-to-view policy, asking only that you register in order to read all of our content. Please login or register to view the rest of this article.