COVID-19 virüsünün Türkiye'deki etkisinin artisiyla beraber alinan önlemler neticesinde birçok is yeri isletme konusu faaliyetini gerçeklestirememektir. Bu kapsamda bazi isyerleri zaruri olarak kapatilirken bazi is yerlerinde önlem olarak kismi çalisma yahut evden çalisma sistemine geçilmistir.
Toplum sagligini yakindan ilgilendiren pandemi süreci, ticari hayati da etkisi altina almistir. Bu kapsamda birçok isyeri faaliyetlerini gerçeklestirememesi hasebi ile ekonomik sorunlar yasamaktadir. Dolayisiyla, Kira sözlesmelerinin akibetleri hakkinda birtakim endiseler dogmaktadir.
Kural olarak taraflar akit serbestisi kapsaminda akit içerigini belirlemekte serbesttirler ve fakat taraflar arasinda imzalanan akit her ne kadar akit serbestisine tabi de olsa aksi kararlastirilamayacak emredici hükümlere tabidirler. Bu kapsamda kurulan kira iliskisi taraflardan birinin keyfi beyani neticesinde sonlandirilamayacagi gibi kira akdinin çekilmez hale geldigi bazi durumlarda uyarlama yapilmasi yahut sartlar mevcutsa iliskinin sonlandirilmasi da mümkündür.
Mevcut pandemi sürecinde siklikla karsilastigimiz "mücbir sebep" kavraminin kanunda bir tanimi bulunmamakla birlikte"hukukta görevin, taahhüdün ve sorumlulugun yerine getirilmesine engel teskil edebilecek nitelikte bulunan ölüm, iflas, hastalik, tutukluluk ve buna benzer haller" seklinde tanimlanabilmektedir. Bu kapsamda kira akitleri incelendiginde bazi akitler bakiminda mücbir sebepler istisnai olarak kabul edilmistir. Akit kapsaminda bahsedilmese dahi bu salginin meydana getirdigi yikici etkiler incelendiginde sürecin mahkemeler tarafindan mücbir sebep olarak kabul edilecegi asikârdir.
DEVLET TARAFINDAN ALINAN ÖNLEMLER NETICESINDE IS YERININ TAMAMEN KAPATILMASI HALINDE
- Salginin bulas riskinin azaltilmasi amaci ile devlet tarafindan belirli önlemler alinmis bu kapsamda bulas riskinin yüksek oldugu bazi is yerlerinin geçici süreligine kapatilmasi kararlastirilmistir (16.03.2020 tarihli Içisleri Bakanligi Genelgesi uyarinca bazi is kollarinin faaliyetlerinin durdurulmasi).
- Yukarida bahsedilen is yerleri bakimindan ticari faaliyetin devami mümkün degildir. Isbu imkansizlik kiraciya yüklenilemeyecek objektif bir gerekçeye dayanmasi hasebi ile kiracinin bu sürece iliskin kira bedelinin ödemeye mecbur tutulmasi hakkaniyete aykiri olacaktir.
IS YERININ KIRACI TARAFINDAN KAPATILMASI DURUMUNDA
- Is yeri devlet tarafindan kapatilmasa daha kiraci müsteri sayilarinda azalma, çalisanlarin ulasim sikintilari, tedarikçi problemleri yahut toplum sagligi gerekçesi ile is yerini kapatma karari almis olabilir. Bu gibi durumlarda kiraci kira akdinde uyarlama yapilmasini talep etme hakkina sahiptir. Uyarlama talep edilebilmesi için öncelikle is yerinde faaliyetin durdurulmasi kararinin süreklilik arz etmesi gerekmektedir.
- Bu gibi durumlarda kiraci kira ödeme borcundan tam olarak kurtulmasa dahi ifa güçlügü hasebi ile kira akdinde uyarlama gerçeklestirilmesi mümkündür. Akit içerisinde uyarlama hükmü bulunmasi durumunda öncelikle bu hüküm uygulanmalidir. Hüküm bulunmamasi durumunda taraflar yeni sartlari özgürce belirleyebilecektir. Taraflarin bu süreçte anlasamamalari durumunda uyarlamanin mahkemelerce gerçeklestirilmesi de mümkündür.
Son olarak belirtmek isteriz ki isbu olaganüstü durumda takip edilecek süreç her bir vaka bakimindan farkli sonuçlar dogurmaktadir. Yukarda belirtilen bilgiler olaya genis bir bakis açisi sunmakla birlikte detaylI bilgi için lütfen iletisime geçiniz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.