Uluslararası inşaat sözleşmelerinde sıklıkla karşımıza çıkan FIDIC sözleşmeleri, proje tahtında ortaya çıkabilecek olan uyuşmazlıkların ne şekilde çözümleneceği hususunda da detaylı düzenlemeler içermektedir.
Proje / sözleşme taraflarınca uygulama kapsamından çıkarılmadığı durumlarda FIDIC, uyuşmazlıkların, kademeli olarak çözülmesini öngörmektedir. Bu anlamda FIDIC düzenlemeleri, yüklenicinin süre uzatımı (extension of time) ve/veya ek ödeme talebi (additional payment) gibi taleplerinin sözleşme tarafları arasında uyuşmazlığa sebebiyet vermesi durumunda, uyuşmazlığın öncelikle DAB (ya da bazı durumlarda DB) (dispute adjudication board / dispute board) şeklinde isimlendirilen “uyuşmazlık çözüm kurulu” tarafından karara bağlanmasını öngörmektedir. Hatta DAB sürecinin dışarıda tutulmadığı durumlarda bu sürecin işletilmesi, tahkime gitmenin de bir ön şartını teşkil etmektedir. Bu durumda, örneğin DAB sürecini işletmeden tahkime başvurulması halinde, tahkim sürecinin usulden durdurulması ve hatta reddi söz konusu olabilecektir.
Bu sebeplerle DAB sürecinin, sözleşme taraflarınca uygulama dışı bırakılmadığı durumlarda, uyuşmazlığın öncelikle DAB tarafından çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Durum böyle olmakla birlikte, uygulamada da sıklıkla karşılaşıldığı üzere; DAB tarafından verilecek olan kararlardan memnun olmayan taraf (bu anlamda özellikle kısmen yahut tamamen haksız görülen taraf), DAB kararına karşı itiraz etmekte; daha doğru bir ifade ile DAB kararına karşı sözleşmenin karşı tarafına hitaben bir “memnuniyetsizlik bildirimi” (notice of dissatisfaction) göndermektedir. Gerçekten de, FIDIC düzenlemeleri uyarınca, ilgili memnuniyetsizlik bildiriminin belli bir süre zarfında sözleşmenin karşı tarafına iletilmesi, uyuşmazlığın bir sonraki aşama olan tahkime (ve bazı durumlarda tahkim öncesi dostane çözüm sürecine) taşınması için bir ön şart olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu anlamda, memnuniyetsizlik bildiriminin, FIDIC'te yer alan süre ve koşullara uygun olarak verilmemesi halinde, uyuşmazlığın tahkime taşınması mümkün olmamakta ve DAB tarafından verilen karar da taraflar açısından bağlayıcılık kazanmaktadır. Tam da bu sebeple DAB tarafından tesis edilen karara karşı verilecek olan memnuniyetsizlik bildirimi, FIDIC'te yer alan koşullara uygun olmalı, ve bunun da ötesinde, her bir uyuşmazlık özelinde dikkat edilmesi gereken belli birtakım hususları içermelidir.
Memnuniyetsizlik bildiriminde yer alması gereken asgari koşullar, FIDIC'te sayılmıştır. Buna göre bildirimin, öncelikle, sözleşmenin karşı tarafına hitaben verilmesi gerekmektedir. Başka bir ifade ile bildirim, DAB heyetine değil, sözleşmenin karşı tarafına iletilmelidir. Ek olarak ilgili bildirimde, bildirimin, memnuniyetsiz bildirimi konusunun düzenlendiği FIDIC madde 20.4 hükmü uyarınca verildiği açıkça belirtilmelidir. Öte yandan bildirimde, bildirimde bulunan tarafın söz konusu uyuşmazlık hakkında tahkim sürecini başlatma niyetinin de açıkça yer almasında fayda vardır; nitekim FIDIC düzenlemelerinde bu niyetin karşı tarafa bildirilmesinden de bahsedilmektedir. Son olarak, bildirim içeriğinde, itiraza konu DAB kararları ve memnuniyetsiz gerekçesi de yer almalıdır. Ancak memnuniyetsizlik bildirimi içerisinde yer alacak gerekçeler, tahkim talebinde yer alacak denli genişlik ve açıklıkta olmak zorunda değildir; bu anlamda daha genel ifadelerle memnuniyetsizliğin sebebi kısaca açıklanabilecektir.
Öte yandan, özellikle DAB kararından kısmen memnuniyetsizliğin bulunduğu durumda, DAB kararına karşı bir kısmi memnuniyetsizlik bildiriminde bulunulması da tercih edilecek bir yöntem olmalıdır. Örneğin DAB tahtında, birden çok uyuşmazlık hakkında karar verilmesi ve bu kararlardan yalnızca birkaçından memnuniyetsizlik duyulması durumunda, tüm DAB kararına karşı değil, memnuniyetsizlik duyulan kararlara karşı kısmi itirazda bulunulması söz konusu olabilir. Bunun avantajı, itiraza uğramamış olan bir kısım karara karşı, sözleşmenin diğer tarafınca da itiraz gelmemesi halinde, söz konusu (itiraza uğramamış) kararlar artık kesinleşmiş olacak ve tahkime konu edilemeyecektir.
Tüm bu sebeplerle DAB tarafından tesis edilecek olan kararın titizlikle analiz edilmesi, itiraza uğrayacak kararların tespit edilmesi ve memnuniyetsizlik bildiriminde yalnızca bu kararlara karşı itirazda bulunulması, sözleşme taraflarının haklarının korunması anlamında son derece kritik önemi haizdir. Ancak kısmi bir memnuniyetsizlik durumunda verilecek olan bildirimin içeriği, titizlikle hazırlanmalı ve ileride herhangi bir hak kaybı meydana getirmeyecek şekilde dizayn edilmelidir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.