Türk hukukunda “ticari ve mesleki olmayan amaçlarla hareket eden kişi” olarak tanımlanan “tüketici”yi koruyan ana belge 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“Yasa”)'dur. Aynı yasa, tüketicilere yönelik yapılan ticari reklamlar ya da haksız ticari uygulamalar hakkında düzenlemeler de içermektedir.
Yasanın düzenlemelerine dayalı olarak, reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlar ile ticari uygulamada bulunanların uyması gereken ilkeleri ve bu ilkeler çerçevesinde yapılacak inceleme esaslarını belirlemek ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketicileri korumak amacıyla “Ticari Reklam Ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği” yürürlüğe konulmuş olup son olarak yasa ile denetimle görevlendirilen “Reklam Kurulu” tarafından “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” (“Klavuz”) 4 Mayıs 2021 tarihinde yürürlüğe alınmıştır.
“Reklam Kurulu”;
- Ticari reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirleme
- Haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumaya yönelik düzenlemeleri yapma
- Denetim yaparak sonucuna göre yaptırım (durdurma, aynı yöntemle düzeltme, idari para cezası, 3 aya kadar tedbiren durdurma) uygulama
yetkisine sahip kılınmıştır.
Bu kapsamda “Ticari Reklam”;
- “Ticaret, iş, zanaat ve meslek kapsamında”
- “Mal ve hizmet satışını veya kiralamasını sağlamak, hedef kitleyi bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla”
- “Reklam Verenler tarafından”
- “Herhangi bir mecrada”
- “Yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla yapılan”
pazarlama iletişimi niteliğindeki “duyurular”dır.
Reklamlar; reklam kurulunun belirlediği ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine uygun ve doğru ve dürüst olmak zorundadır.
Bir “ticari uygulama”nın, “mesleki özenin gereklerine uymaması ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği grubun ortalama üyesinin mal ve hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozması veya bozma ihtimalinin bulunması durumunda”, “haksız olduğu” kabul edilmektedir. Tüketicilere yönelik haksız ticari uygulamalar yasaklanmıştır.
Yazımızın ana konusu teşkil eden “sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan ticari reklam ve ticari uygulamalar” hakkında “reklam verenler”, “reklam ajansları”, “mecra kuruluşları” ve “reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlar”a yol göstermek amaçlanmıştır. Kılavuz, sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan tüketiciye yönelik her türlü yapılan ticari reklam ve ticari uygulamayı kapsamaktadır.
“Sosyal medya etkileyicisi”;
- “Sosyal medya hesabı” üzerinden
- “Kendisine” veya “reklam verene” ait malın veya hizmetin
- “Satışını veya kiralanmasını sağlamak”
- “Hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla”
- “Pazarlama iletişiminde bulunan”
kişidir.
Sosyal medya etkileyicisi tarafından, reklam verenden, “maddi kazanç” ve/veya “ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydaların” sağlandığı paylaşımlarda, “bu durumun”, ticari reklam ilişkisinin gerçekleştiği aşağıda belirtilen platforma bağlı olarak Kılavuzun muhtelif maddelerinde yer alan ifadelerden (etiket ve açıklamalar) en az biri ile açıkça belirtilmesi zorunlu kılınmıştır.
- Youtube, Instagram TV gibi Video paylaşım mecralarında yapılan reklamlar (Kılavuz madde 7)
- Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında yapılan reklamlar (Kılavuz madde 8)
- Podcast aracılığıyla yapılan reklamlar (Kılavuz madde 9)
- Snapchat ve Instagram hikayeleri gibi içeriğin yalnızca kısa süreliğine görülebildiği reklamlar (Kılavuz madde 10)
Belirtilen etiket ve açıklamalar;
- Paylaşım içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte ve kolaylıkla okunabilir büyüklükte olmalıdır.
- Tüketicilerin paylaşımla ilk karşılaştıkları anda başka bir şey yapmalarına gerek kalmadan paylaşımın ticari reklam olduğu anlaşılacak biçimde ve konumda belirtilmelidir.
- Paylaşımda başka etiket veya açıklamalara yer verilmesi durumunda, bu etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilmelidir.
- Paylaşımın yer aldığı mecranın ara yüz ve teknik özellikleri de dikkate alınarak tüketiciler tarafından ilk bakışta fark edilebilecek biçimde sunulmalıdır.
Sosyal medya etkileyicisi;
- Henüz deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamaz.
- İlgili mevzuatına aykırı olacak şekilde bir mal veya hizmete ilişkin sağlık beyanında bulunamaz.
- Bir mal veya hizmete ilişkin nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan ve ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamaz.
- Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz, bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz.
- Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimi oluşturamaz.
- Bir mal veya hizmetin ticari reklamına ilişkin herhangi bir reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sağladığı süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici olduğu izlenimi oluşturamaz.
- Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtir.
- Sosyal medya aracılığıyla bir mal ve/veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte veya var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz ve/veya kullanamaz.
Reklam verenin sosyal medya etkileyicilerinin ticari reklamları ve uygulamaları kapsamındaki sorumluluğu ise,
- Sosyal medya etkileyicilerini Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirmek,
- Sosyal medya etkileyicilerinin, Yasa, Yönetmelik ve bu Kılavuz dâhil olmak üzere ilgili kanun ve yönetmeliklere uymasını istemek,
- Reklam veren tarafından sosyal medya etkileyicilerinin üçüncü şahısları kullanmasına izin verildiği durumlarda, sosyal medya etkileyicilerinin üçüncü şahısların da bir üstte belirtilen yükümlülüklere uyması gerektiğine dikkat çekmek,
- Sosyal medya etkileyicilerinin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve ihlallere karşı önlem almaktır.
Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, bu Kılavuz maddelerine uyum konusunda ayrı ayrı sorumlu kılınmıştır. Yasaya, Yönetmeliğe ve Kılavuza uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın daha sonra düzeltilmesi veya telafi edilmesi reklam verenin veya ticari uygulamada bulunanın tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
We operate a free-to-view policy, asking only that you register in order to read all of our content. Please login or register to view the rest of this article.